Triple: verschil tussen versies

Uit MediaWikiGids
Ga naar: navigatie, zoeken
(→‎Samenstelling van een semantische triple)
(→‎Voorbeelden)
 
(6 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 6: Regel 6:
 
# '''Subject''' - het ''onderwerp''
 
# '''Subject''' - het ''onderwerp''
 
# '''Predicaat''' - het ''gezegde'', ''attribuut'' of de ''relatie''; ook wel ''eigenschap'' genoemd
 
# '''Predicaat''' - het ''gezegde'', ''attribuut'' of de ''relatie''; ook wel ''eigenschap'' genoemd
−
# '''Object''' - het (lijdend) ''voorwerp''
+
# '''Object''' - het (lijdend) ''voorwerp'' of een ''waarde''
  
  
−
Er is veel verschillende terminologie in gebruikt, vooral Engelstalig. Zo wordt bij WikiData een ''triple'' een '''statement''' genoemd. Een statement bestaat daar uit de onderdelen:
+
Er is veel verschillende terminologie in gebruikt, vooral Engelstalige. Zo wordt bij WikiData een ''triple'' een '''statement''' genoemd. Een statement bestaat daar uit de onderdelen:
 
# '''Item''' - Dit kan een Wikipedia artikel zijn, een ding, een persoon, een concept, etc.
 
# '''Item''' - Dit kan een Wikipedia artikel zijn, een ding, een persoon, een concept, etc.
 
# '''Property''' - Dit is een specifieke gegeven dat relevant is voor dit artikel (bijvoorbeeld hoogte voor bergen, hoofdsteden voor landen, geslacht voor mensen)  
 
# '''Property''' - Dit is een specifieke gegeven dat relevant is voor dit artikel (bijvoorbeeld hoogte voor bergen, hoofdsteden voor landen, geslacht voor mensen)  
Regel 20: Regel 20:
 
'''Voorbeeld 1:'''
 
'''Voorbeeld 1:'''
 
Een eenvoudig Nederlandse zin bevat een enkele semantische triple:
 
Een eenvoudig Nederlandse zin bevat een enkele semantische triple:
−
* ''Rembrandt is de schilder van De Nachtwacht.''
+
<blockquote>Rembrandt is de schilder van De Nachtwacht.</blockquote>
−
** Subject: "''Rembrandt''"
+
* Subject: "''Rembrandt''"
−
** Predicaat: "''is de schilder van''"
+
* Predicaat: "''is de schilder van''"
−
** Object: "''De Nachtwacht''"
+
* Object: "''De Nachtwacht''"
  
 
'''Voorbeeld 2:'''
 
'''Voorbeeld 2:'''
−
Een wat uitgebreidere Nederlandse zin kan ook meerdere triples bevatten:<blockquote>De stad Amstedam heeft 1 miljoen inwoners en is de hoofdstad van Nederlland.</blockquote>Hetzelfde in gestructureerde vorm:
+
Een wat uitgebreidere Nederlandse zin kan ook meerdere triples bevatten:<blockquote>De stad Amstedam heeft 1 miljoen inwoners en is de hoofdstad van Nederland.</blockquote>Hetzelfde in gestructureerde vorm:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
!Subject
 
!Subject
−
!Eigenschap
+
!Predicaat / <br/>Eigenschap
−
!Waarde
+
!Eigenschap / <br/>Waarde
 
!Toelichting
 
!Toelichting
 
|-
 
|-
Regel 50: Regel 50:
 
Het is nu eenvoudig voor te stellen dat dergelijk gegevens over Berlijn, Parijs en Londen op eenzelfde manier vastgelegd kunnen worden in een tabel.
 
Het is nu eenvoudig voor te stellen dat dergelijk gegevens over Berlijn, Parijs en Londen op eenzelfde manier vastgelegd kunnen worden in een tabel.
 
<br />
 
<br />
 +
 +
'''Voorbeeld 3:'''
 +
 +
bron: [https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/linked-open-data/linked-data Nationaal Archief]
 +
 +
{| class="wikitable"
 +
! Subject !! Predicaat !! Object
 +
|-
 +
| Herbert G. Ponting || is geboren op || 21 maart 1870
 +
|-
 +
| Herbert G. Ponting || is geboren in || Salisbury
 +
|-
 +
| Herbert G. Ponting || school || Trinity College
 +
|}
 +
 +
De triple-onderdelen subject, predicaat en object maken gebruik van termenlijsten of vocabulaires. Vocabulaires bepalen de betekenis van een begrip. En zijn op het internet te vinden  in bijvoorbeeld: https://lov.linkeddata.es/dataset/lov/ . In ons voorbeeld is het predicaat ‘is geboren in’ gedefinieerd door de URI  http://dbpedia.org/ontology/birthPlace. De uitwerking van de triples met URI’s ziet er dan zo uit:
 +
 +
Triples met URI's
 +
 +
{| class="wikitable"
 +
! Subject !! Predicaat !! Object
 +
|-
 +
| http://vocab.getty.edu/ulan/500001808 || https://schema.org/birthDate || 21 maart 1870
 +
|-
 +
| http://vocab.getty.edu/ulan/500001808 || https://dbpedia.org/ontology/birthPlace || https://dbpedia.org/page/Salisbury
 +
|-
 +
| http://vocab.getty.edu/ulan/500001808 || https://dbpedia.org/ontology/education || https://www.trinity-school.org/
 +
|-
 +
|}
 +
 +
Deze triples kunnen verder aan elkaar gekoppeld worden. Zo kan de term Salisbury gelinked worden aan de term Groot-Brittannië. Hierdoor weet je dat Herbert G. Ponting daar geboren is. Door het aanbrengen van heel veel links ontstaat een web van data die met elkaar samenhangt; een semantisch web.
  
 
== Een triple in Semantic MediaWiki ==
 
== Een triple in Semantic MediaWiki ==
Regel 58: Regel 89:
 
# Het '''predicaat''' is een ''eigenschap'' (en: property); een pagina in de naamruimte "Eigenschap:"
 
# Het '''predicaat''' is een ''eigenschap'' (en: property); een pagina in de naamruimte "Eigenschap:"
 
# Het '''object''' kan een ''pagina(titel)'' zijn, maar ook een ''tekst'', een ''getal'' een of een andere type gegeven
 
# Het '''object''' kan een ''pagina(titel)'' zijn, maar ook een ''tekst'', een ''getal'' een of een andere type gegeven
−
<br />
 
−
<br />
 
−
<br />
 
  
−
:: @Bart Ik probeer wat je hier zegt even voor mezelf duidelijk te krijgen. Daarvoor neem ik onderstaande zin als voorbeeld:
 
−
::* Rembrandt is de schilder van De Nachtwacht.
 
−
::** Rembrandt heeft zijn eigen pagina in wikipedia
 
−
::** De Nachtwacht heeft zijn eigen pagina in wikipedia
 
−
::** En de relatie tussen deze twee pagina's is schilder
 
−
::Begrijp ik het zo goed? [[Gebruiker:Ilonka|Ilonka]] ([[Overleg gebruiker:Ilonka|overleg]]) 11 jan 2019 08:44 (UTC)
 
−
<br />
 
−
:: Dus als ik hier nog even verder op borduur dan kan ik gegevens over Rembrandt proberen te achterhalen, maar ik kan ook specifiek informatie over een schilderij proberen te achterhalen,  bijvoorbeeld De Nachtwacht, stel dat ik niet weet door wie het geschilderd is dan wil ik graag de schilder weten en het jaar dat het geschilderd is?
 
  
−
==Rembrandt==
+
 
−
* Alle titels van schilderijen geschilderd door Rembrandt?
+
 
−
* In welk jaar heeft hij deze schilderijen geschilderd.
+
===Voorbeelden ===
−
==De Nachtwacht==
+
'''Voorbeeld 1:'''
−
* Door wie is het geschilderd?
+
<blockquote>Rembrandt is de schilder van De Nachtwacht.</blockquote>
−
* In welk jaar is het geschilderd?
+
* '''Rembrandt''' heeft zijn eigen pagina
 +
* '''De Nachtwacht''' heeft zijn eigen '''pagina'''
 +
* En de '''relatie''' (''predicaat'') tussen deze twee pagina's '''IsDeSchilderVan'''
 +
 
 +
De relatie is wederkerig. Via de relatie kun je informatie over '''Rembrandt''' vinden, maar ook vice versa: '''De Nachtwacht''' is geschilderd door '''Rembrandt'''.
 +
 
 +
'''Voorbeeld 2:'''
 +
 
 +
Als er nog meer ''eigenschappen'' van '''Rembrandt''' en '''De Nachtwacht''' beschikbaar zijn, kunnen ook de volgende semantische vragen (zoekopdrachten) beantwoord worden. Denk bijvoorbeeld aan de eigenschappen '''GeschilderdInHetJaar''', '''TitelVanSchilderij''', '''Afmeting'''
 +
* Alle titels van schilderijen geschilderd door '''Rembrandt'''?
 +
* In welk jaar heeft '''Rembrandt''' deze schilderijen geschilderd.
 +
* In welk jaar is '''De Nachtwacht''' geschilderd?
 +
* Hoe groot is het schilderij '''De Nachtwacht'''?
 +
* Etc. etc.

Huidige versie van 30 nov 2022 om 11:45

Een triple (nl: drievoud) is een begrip dat bij semantische wiki's gebruikt wordt om de kleinste eenheid (een atoom) van kennis aan te duiden. Het is een formele stelling die semantische informatie definieert.

Samenstelling van een semantische triple

De formele stellingsvorm van een triple bestaat uit drie onderdelen:

  1. Subject - het onderwerp
  2. Predicaat - het gezegde, attribuut of de relatie; ook wel eigenschap genoemd
  3. Object - het (lijdend) voorwerp of een waarde


Er is veel verschillende terminologie in gebruikt, vooral Engelstalige. Zo wordt bij WikiData een triple een statement genoemd. Een statement bestaat daar uit de onderdelen:

  1. Item - Dit kan een Wikipedia artikel zijn, een ding, een persoon, een concept, etc.
  2. Property - Dit is een specifieke gegeven dat relevant is voor dit artikel (bijvoorbeeld hoogte voor bergen, hoofdsteden voor landen, geslacht voor mensen)
  3. Value - Dit is een verwijzing naar een ander item (de hoofdstad van Nederland is Amsterdam) of een letterlijke waarde (bijv. 8848 meters).

De betekenis van deze (Engelse) terminologie komt overeen met de hier gebruikte Nederlandse begrippen.


Voorbeelden

Voorbeeld 1: Een eenvoudig Nederlandse zin bevat een enkele semantische triple:

Rembrandt is de schilder van De Nachtwacht.
  • Subject: "Rembrandt"
  • Predicaat: "is de schilder van"
  • Object: "De Nachtwacht"

Voorbeeld 2:

Een wat uitgebreidere Nederlandse zin kan ook meerdere triples bevatten:
De stad Amstedam heeft 1 miljoen inwoners en is de hoofdstad van Nederland.
Hetzelfde in gestructureerde vorm:
Subject Predicaat /
Eigenschap 		Eigenschap /
Waarde 		Toelichting
Amsterdam IsHoofdstadVan Nederland
Amsterdam AantalInwoners 1-miljoen
Amsterdam IsType Stad

Het is nu eenvoudig voor te stellen dat dergelijk gegevens over Berlijn, Parijs en Londen op eenzelfde manier vastgelegd kunnen worden in een tabel.

Voorbeeld 3:

bron: Nationaal Archief

Subject Predicaat Object
Herbert G. Ponting is geboren op 21 maart 1870
Herbert G. Ponting is geboren in Salisbury
Herbert G. Ponting school Trinity College

De triple-onderdelen subject, predicaat en object maken gebruik van termenlijsten of vocabulaires. Vocabulaires bepalen de betekenis van een begrip. En zijn op het internet te vinden in bijvoorbeeld: https://lov.linkeddata.es/dataset/lov/ . In ons voorbeeld is het predicaat ‘is geboren in’ gedefinieerd door de URI http://dbpedia.org/ontology/birthPlace. De uitwerking van de triples met URI’s ziet er dan zo uit:

Triples met URI's

Subject Predicaat Object
http://vocab.getty.edu/ulan/500001808 https://schema.org/birthDate 21 maart 1870
http://vocab.getty.edu/ulan/500001808 https://dbpedia.org/ontology/birthPlace https://dbpedia.org/page/Salisbury
http://vocab.getty.edu/ulan/500001808 https://dbpedia.org/ontology/education https://www.trinity-school.org/

Deze triples kunnen verder aan elkaar gekoppeld worden. Zo kan de term Salisbury gelinked worden aan de term Groot-Brittannië. Hierdoor weet je dat Herbert G. Ponting daar geboren is. Door het aanbrengen van heel veel links ontstaat een web van data die met elkaar samenhangt; een semantisch web.

Een triple in Semantic MediaWiki

Semantische Triple in relatie tot Semantic MediaWiki
Semantische Triple in relatie tot Semantic MediaWiki

Semantic MediaWiki legt triples in principe als volgt vast (zie ook afbeelding):

  1. Het subject is een een artikel / pagina - of eigenlijk de paginatitel - in de wiki
  2. Het predicaat is een eigenschap (en: property); een pagina in de naamruimte "Eigenschap:"
  3. Het object kan een pagina(titel) zijn, maar ook een tekst, een getal een of een andere type gegeven



Voorbeelden

Voorbeeld 1:

Rembrandt is de schilder van De Nachtwacht.
  • Rembrandt heeft zijn eigen pagina
  • De Nachtwacht heeft zijn eigen pagina
  • En de relatie (predicaat) tussen deze twee pagina's IsDeSchilderVan

De relatie is wederkerig. Via de relatie kun je informatie over Rembrandt vinden, maar ook vice versa: De Nachtwacht is geschilderd door Rembrandt.

Voorbeeld 2:

Als er nog meer eigenschappen van Rembrandt en De Nachtwacht beschikbaar zijn, kunnen ook de volgende semantische vragen (zoekopdrachten) beantwoord worden. Denk bijvoorbeeld aan de eigenschappen GeschilderdInHetJaar, TitelVanSchilderij, Afmeting

  • Alle titels van schilderijen geschilderd door Rembrandt?
  • In welk jaar heeft Rembrandt deze schilderijen geschilderd.
  • In welk jaar is De Nachtwacht geschilderd?
  • Hoe groot is het schilderij De Nachtwacht?
  • Etc. etc.
Overgenomen van "http://gids.wikiwerkers.nl/w/index.php?title=Triple&oldid=997"